دکتر محمود ترکمانی

           براي درك بهتر دلايل و منطق سرمايه‌گذاري در سهام لازم است در ابتدا به تعريف برخي مباحث مهم سرمايه‌گذاري   بپردازيم و سپس دليل بهينه بودن سرمايه‌گذاري در بورس را براي خوانندگان مطرح نماييم :

          سرمايه گذاري :

                          به عبارت ساده سرمايه‌گذاري عبارت است از عدم استفاده از منابع در زمان حال و به جريان اقتصادي انداختن آن به اميد به دست آوردن منابع جديد در آينده كه منابع جديد از منابع فعلي داراي ارزش بيشتري مي‌باشد. شايان ذكر است در اين فرايند نرخ بهره، تورم و بازده مورد انتظار  نيز مي‌بايست بررسي شود. سرمايه‌گذاري بر اساس زمان به كوتاه مدت، ميان مدت، و بلند مدت تقسيم مي شود كه در سرمايه‌گذاري كوتاه مدت در دوره‌هاي كمتر از يك سال و سرمايه‌گذاري در دوره‌هاي ميان مدت و بلند مدت در دوره‌هاي بيش از يك سال اتفاق مي‌افتد. بحث ريسك سرمايه‌گذاري نيز كه به معناي عدم اتفاق افتادن سودهاي آينده و يا عدم رشد سرمايه‌گذاري و يا هر موضوع ديگري كه منجر به زيان سرمايه‌گذار مي‌شود نيز از مباحث مهم سرمايه‌گذاري مي‌باشد. سرمايه‌گذاران بر اساس ريسك پذيربودن به سرمايه‌گذاران ريسك پذير يا محافظه كار تقسيم مي‌گردند.

انواع سرمايه گذاران :

         سرمايه گذاران به دو دسته سرمايه گذاران حقيقي كه همان اشخاص هستند و سرمايه گذاران  حقوقي كه  ماهيت شركتي دارند از قبيل بانكها ، شركتهاي بيمه، شركتهاي هلدينگ يا مادر ، شركتهاي سرمايه‌گذاري، صندوق هاي بازنشستگي و ساير تقسيم مي‌گردند.

انواع زمينه هاي سرمايه گذاري:

دارائيهاي واقعي:

دارائيهايي هستندكه ماهيت فيزيكي داشته مانند: املاك، اتومبيل،مستغلات، سكه طلا و ...

دارائيهاي مالي:

دارائيهايي مانند سهام و اوراق قرضه و سپرده هاي بانكي هستند كه ماهيت خارجي ندارند و ارزش آنها به ارزش توليدات و خدمات ارائه شده توسط شركتهاي آنها  وابسته است.

بازارهاي مالي :

           بازارهايي هستند كه در آنها دارائيهاي مالي مبادله مي‌گردند . در اقتصاد ، بازار مالي به مكانيزي اطلاق مي‌گردد كه امكان خريد و فروش دارائيهاي مالي را با هزينه‌هايي پايين‌تر فراهم مي‌آورد. وظيفه بازارهاي مالي گرد آوري خريداران و فروشندگان علاقه‌مند به مشاركت در بازار است. در واقع تمام بازارهاي مالي در پي گردآوري سرمايه و برقراري ارتباط بين جويندگان سرمايه و داراندگان سرمايه هستند .

كاركردهاي بازار مالي:

1)           جذب و تجهيز پس‌اندازها و تخصيص بهينه منابع:

بازارهاي مالي بخشهاي داراي پس‌انداز و سرمايه گذاري را به يكديگر نزديك مي‌نمايد. تائيد اين نقل و انتقال، فراهم آوردن امكانات سرمايه‌گذاري مولد است.

2)          تعيين قيمت وجوه و سرمايه :

قيمت وجوه و سرمايه در بازرهاي مالي تعيين مي‌شود. بازارهاي مالي با تعيين قيمت سرمايه و وجوه، بنگاه‌ها را در تصميم ‌گيريهاي  سرمايه‌گذاري و برنامه‌ريزيهاي مالي كمك مي‌نمايد.

 3)         انتشار و تحليل اطلاعات:

بازار‌هاي مالي اطلاعات را گردآوري مي‌نمايند و از طريق قيمهاي منتشر شده منعكس مي‌نمايند. انتشار و تجزيه‌ و تحليل اطلاعات منجر به كاهش هزينه جامعه براي بدست آوردن اطلاعات مي‌شود .

 4)         تسهيل دادوستدها :

بازارهاي مالي از طريق به هم رساندن خريداران وجوه و فروشندگان منجر به تسهيل داده‌ها مي‌شوند .

 طبقه بندي بازارهاي مالي از لحاظ مرحله عرضه اوراق بهادار :

بازار اوليه:

در اين بازار اوراق بهادار براي اولين بار منتشر مي‌گردند و در واقع فروشنده اوراق بهادار همان ناشر آن است. در اين بازار ناشرين اقدام به خريد و فروش اوراق مي‌نمايند و سرمايه خريدار به طور مستقيم صرف خريد داراييهاي شركت مي‌شود.

بازار ثانويه:

 پس از عرضه اوراق بهادار در بازار اوليه به منظور اينكه اين اوراق بتوانند مورد دادوستد قرارگيرند، به بازار ديگري نياز است كه به آن بازار ثانويه مي‌گويند. در اين بازار اوراق قابليت دادوستد پيدا مي‌كنند و قابليت نقد شوندگي اوراق بالا مي‌رود، همچنين اين بازار به سرمايه گذاران اين امكان را مي‌دهد كه بتوانند تصميمات خود را تغيير داده و نسبت به فروش اوراق بهادار اقدام نمايند.

دادوستد در بازار دست دوم به طور نامحدود انجام مي‌شود و با جابه جا شدن مالكيت ابزارهاي مالي قابل دادو ستد در آن بازار، قدرت نقد شوندگي اوراق افزايش پيدا مي‌‌كند.

بازارهاي مالي از لحاظ سر رسيد تعهدات مالي به 2 بخش بازار پول و بازار سرمايه تقسيم مي‌شود.

بازار پول:

 بازار پول بازاري براي دادوستد پول وديگر داراييهاي مالي جانشين نزديك پول مي‌باشد كه سر‌رسيدي كمتر از يك سال دارند.همچنين از بازار پول به عنوان بازار ابزارهاي مالي كوتاه مدت ، ويژگي اندك بودن، ريسك پرداخت، نقد شوندگي و ارزش اسمي زياد نام برد.

بازار‌سرمايه :

ازار سرمايه بازار دادو ستد ابزارهاي مالي به سررسيد بيشتر از يك سال و داراييهاي بدون سررسيد اطلاق مي‌گردد. اين بخش از بازار مالي نقش مهندسي در گردآوري  منابع پس‌انداز و تامين نيازهاي سرمايه‌گذاري واحدهاي توليدي را دارد. بازار سرمايه نسبت به بازار پول بسيار گسترده‌تر بوده و از تنوع ابزاري بيشتري برخوردار است.

مهم‌ترين كاركردهاي بازارهاي مالي پول، سرمايه و سهام در اقتصاد ملي، تجهيز منابع پس‌اندازي و هدايت آن به سوي فعاليتهاي مولد اقتصادي است.

مزاياي سرمايه گذاري در بورس اوراق بهادار:

1)           افزايش قيمت و سود:

       در اين بازار صاحبان سرمايه با توجه به شفافيت اطلاعات و با اتكا به قوانين و مقررات حاكم بر بورس نسبت به خريد سهم شركتها اقدام نموده و در صورتيكه  تحليلهاي اقتصادي خوبي انجام داده باشند مي‌توانند از نوسان قيمتها كه همان تغييرات ارزش ذاتي آنها بر اساس رشد سودآوري مي‌باشد استفاده نمايند.

 2)          دريافت سود نقدي:

         در صورتي كه در سهام سرمايه‌گذاري نماييم سالانه به سود نقدي شركتها دست پيدا مي‌نماييم كه به نوبه خود مي‌تواند داراي هدايت اقتصادي باشد.

3)         معافيت مالياتي :

         سود حاصل از سرمايه گذاري در بورس اوراق بهادار در بسياري از كشورها از ماليات معاف و يا مشمول تخفيف مالياتي است.

همچنين شركتهاي پذيرفته شده در بورس  نيز از مزاياي معافيت درصد مالياتي استفاده مي‌نمايند.

4)         حق راي و اعمال مديريت:

        صاحبان سهام شركتها به نسبت تعداد سهام در دست خود  در مجمع صاحبان سهام حق راي داشته و مي‌توانند نسبت به تقسيم سود و انتخا مديران و خط مشي آينده شركت مداخله و شركت داشته باشند.

5)          تنوع سرمايه گذاري‌ها :

      با توجه به تنوع اوراق بهاداري كه در بورس عرضه مي‌شود، اين امكان به سرمايه‌گذاران داده مي‌شود كه پرتفوليو متنوعي از مجموع سهام را تشكيل داده و ريسك سرمايه‌گذاري را كاهش دهند.

 6)         جذب سرمايه ها: صنايع كارآمد:

     صاحبان سرمايه حداكثر تلاش خود را مي‌كنند كه سرمايه‌هاي خود را به سوي شركتهايي هدايت كنند كه كارايي بهتري دارند و فعاليت آنها در رابطه با صنايع        شكوفاتر و سودآورتر باشد. همين امر باعث پيشرفت شركتهايي مي‌شود كه فعاليت مناسب تر و مديريت بهتري دارند و عاملي براي تشويق شركتها مي‌گردد تا براي جذب بيشتر سرمايه‌ها بهتر عمل كنند.

7)              حفظ سرمايه از گزند تورم:

    با تبديل دارايي و ثروت به سرمايه‌گذاري در بازار سرمابه مي‌توان از تورم فرار كرد و نيز با تحليل و مديريت بهينه داراييها به سودآوري نيز رسيد.

 فزوني بازدهي بازار سرمايه از ساير بازارهاي موازي نيز از جمله  موارد مثبت سرمايه‌گذاري در بورس مي‌باشد . البته بايد در نظر داشت كه با افزايش بازدهي، ريسك نيز بالا خواهد رفت.