سونامی چگونه به وجود می‌آید؟
کلمه سونامی (tsunami) از کلمات ژاپنی tsu (بندر) و nami (امواج) تشکیل شده است. سونامی موج یا رشته‌ای از امواج است که در اقیانوس به دنبال زلزله های دریایی بوجود می‌آید.
این امواج ممکن است صدها کیلومتر پهنا داشته باشد و هنگام رسیدن به ساحل به ارتفاع آن به ۱۰٫۵ برسد.این “دیوارهای آب” با سرعتی تندتر از یک هواپیمای جت پهنه اقیانوس را می‌پبمایند،به ساحل کوبیده میشوند و تخریب وسیعی را باعث میشوند.
برای درک سونامی باید ساختمان موج را شناخت. امواج معمولی ما در کنار ساحل دریا یا در حوضچه‌های آب می‌بینیم، از یک ستیغ(بالاترین نقطه موج) (crest)و یک ناوه (پایین‌‌ترین نقطه موج)(trough)تشکیل میشوند. امواج را به دو طریق اندازه میگیرند:
*ارتفاع موج (wave heigth):فاصله بین ستیغ و ناوه.
*طول موج(wave length): فاصله افقی بین ستیغ دو موج متوالی.
بسامد یا فرکانس امواج بر حسب زمانی کف طول میکشد تا دو موج متوالی از یک نقطه بگذرند – که به آن دوره موج می‌گویند- اندازه‌گیری میشود.
هم سونامی‌ها و هم امواج معمولی دارای این بخش‌ها هستند و به طریق مشابهی اندازه‌گیری میشوند. اما تفاوت‌های زیادی میان آن دو از لحاظ اندازه، سرعت، و منشا وجود دارد:
|
خصوصیت موج |
موج ناشی از باد |
موج سونامی |
|
سرعت موج |
۸ تا ۱۰۰ کیلومتر در ساعت |
۸۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلومتر در ساعت |
|
دوره موج |
۵ تا ۲۰ ثانیه |
۱۰ دقیقه تا ۲ ساعت |
|
طول موج |
۱۰۰ تا ۲۰۰ متر |
۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلومتر |
امواج در اقیانوسها به علل مختلفی مانند فعالیتهای زیرآبی، فشار جوی، و کشش جاذبه رخ میدهند، اما شایع‌ترین علت آنها باد است.
باد منبع انرژی موج حاصل است و اندازه سرعت باد به قدرت باد وابسته است. نکته مهمی که باید به خاطر داشت این است که امواج نشان‌دهنده حرکت آب نیستند، بلکه حرکت انرژی از طریق آب را نشان میدهند.
تولد سونامی
شایع‌ترین علت سونامی‌ها زلزله‌های زیردریایی هستند. برای اینک بدانیم این زلزله‌ها گونه رخ میدهند، باید “تکتونیک صفحه‌ای” را بشناسیم.
نظریه تکتونیک صفحه‌ای بین می کند که لیتوسفر یا بخش فوقانی کره زمین از چندین صفحه عظیم تشکیل شده است. این صفحات قاره‌ها و کف دریاها را می‌سازند.
این صفحات بر روی یک لایه زیرین چسبناک نیمه‌جامد به نام آستنوسفر قرار دارند. یک پای سیب بریده‌شده را در نظر بگیرید، قشر بیرونی کیک لیتوسفر و بخش داخلی داغ پرکننده آن آستنوسفر است.
این صفحات مدواما روی کره زمین با سرعتی در حد ۲٫۵ تا ۵ سانتیمتر در سال در حال حرکتند.
این حرکت بیش از همه در طول خطوط گسل( خط برش کیک را در نظر بگیرید) رخ میدهد. حرکت این صفحات باعث بروز زلزله‌ها و آتشفشانها میشود که در کف اقیانوس ها هم ممکن است رخ دهند و دو منشا احتمالی سونامی هستند.
هنگامی که دو صفحه د ر ناحیه‌ای که مرز صفحه‌ای نامیده میشود در تلاقی با یکدیگر قرار می گیرند، صفحه سنگین‌تر به زیر صفحه سبک‌تر مِی‌‌لغزد. این پدیده را لغزش به پایین(subduction) می‌نامند. بروز پدیده لغزش به پایین زیرآبی اغلب جاگذاری‌های فراوانی به شکل گودال‌های عمیق اقیانوسی در کف دریا ایجاد میکند.
در برخی مواردهنگام بروز این پدیده بخشی از کف دریا که به صفحه سبک‌تر متصل است ممکن است به علت فشار صفحه به زیررونده ناگهان به سمت بالا جابجا شود. نتیجه این وضعیت بروز زلزله است. کانون زلزله نقطه‌ای درون زمین است که برای اولین بار شکست در آن رخ میدهد، صخره می‌شکنند و اولین امواج لرزه‌ای بوجود می‌آیند.
اپی‌سنتر یا مرکز سطحی زلزله نقطه‌ای از سطح دریاست که مستقیما روی کانون زلزله قرار دارد.
هنگامی که این قطعه از صفحه به بالا می‌پرد، میلیون‌ها تن صخره با نیرویی عظیم به بالا فرستاده میشوند، انرژی این نیرو به آب منتقل میشود.این انرژی آب را به بالاتر از سطح معمول دریا می‌راند.به این ترتیب سونامی زاده میشود.
دینامیک سونامی
هنگامی که آب به سمت بالا رانده میشود، جاذبه بر روی آن عمل میکند، وانرژی را به طور افقی به موازات سطح آب هدایت میکند. سپس انرژی از میان اعماق آب از مرکز اولیه جنبش به اطراف گسترش می‌یابد.
نیروی عظیمی که بوسیله جنبش لرزه‌ای ایجاد میشود سرعت باورنکردنی سونای را ایجاد میکند.
سرعت واقعی سونامی با اندازه‌گیری عمق آب در نقطه‌ایی که سونامی از آن می‌گذرد، محاسبه میشود.این سرعت مساوی ریشه دوم حاصلضرب شتاب جاذبه در میزان عمق آب است.
توانایی سونامی برای حفظ سرعتش مستقیما نحت تاثیر عمق آب قرار دارد.سونامی درآب‌های عمیق‌تر سریعتر حرکت میکند و در ابهای کم‌عمق‌تر سرعتش کند میشود.
بنابراین برخلاف امواج معمولی، انرژی راننده سونامی نه روی سطح آب بلکه از میان آب حرکت میکند. ارتفاع سونامی معمولا تا هنگامی که به کنار ساحل برسد بیش از یک متر نیست و معمولا قابل تشخیص نیست.
برخورد سونامی به ساحل
هنگامی که سونامی به ساحل میرسد، به شکل آشنای مرگبارش بدل میشود.هنگامی که سونامی به خشکی میرسد، به آب کم عمق کنار ساحل ضربه می‌زند.آب کم عمق و خشکی ساحلی باعث متراکم‌شدن انرژی میشود که آب منتقل میکند.این امر تغییرشکل سونامی را آغاز میکند.
توپوگرافی کف دریا در این محل و شکل ساحل بر ظاهر و رفتار سونامی تاثیر می‌گذارد.
همچنانکه سرعت موج کاهش می‌یابد، ارتفاع آن به طور قابل‌توجهی بالا می رود- انرژی متراکم‌شده آب را به سمت بالا می‌راند.
سرعت یک سونامی معمول که به خشکی نزدیک می شود تا ۵۰ کیلومتر در ساعت کاهش می‌یابد، و در مقابل ارتفاع آن تا ۳۰ متر بالای سطح دریا میرسد. با افزایش ارتفاع موج حین این فرآیند طول موج به شدت کاهش می‌یاید.( فشرده شدن یک آکاردئون را در نظر بگیرید.)
شاهدی که در کنار ساحل قرار دارد، بالا و پایین‌رفتن شدید آب را هنگامی که سونامی قریب‌الوقوع است، مشاهده خواهد کرد.به دنبال آن ناوه واقعی سونامی به ساحل میرسد. سونامی‌ها اغلب به صورت رشته‌هایی طغیان‌های قدرتمند و سریع آب و نه به صورت یک موج منفرد غول‌آسا تظاهر میکنند.
البته ممکن است یک اُشترک (Bore) که یک موج عمودی بزرگ است با جبهه‌ای زیروروکننده ظاهر شود.اُشترک‌ها اغلب با طغیان‌های سریع آب دنبال میشوند، که به خصوص باعث تخریب ساحل میشود. پنج تا ۹۰ دقیقه پس از ضربه اولیه ممکن است امواج دیگری به دنبال آید- قطار موج سونامی، پس از حرکت به صورت رشته‌ای از امواج در فواصلی طولانی، خود را به ساحل می کوبد.
سونامی به خصوص اگر بدون هشدار قبلی به ساحلی برخورد کند، تلفات بسیاری به بار می‌آورد، و خط ساحلی با خاک یکسان میکند و همه چیز را با خود به دریا می‌کشاند.
منطقه‌ای که در معرض بیشترین خطر تخریب قرار دارند، نواحی در حد فاصل ۱٫۶ کیلومتری خط ساحلی، به خاطر طغیان آب و آوار پراکنده‌شده، و با ارتفاع کمتر از ۱۵ متر از سطح دریا به خاطر ارتفاع امواج ضربه‌زننده است.
سونامی حتی میتواند به علت خصوصیات متفاوت بستر دریا و ساحل به پناهگاه‌های دور از ساحل هم برسد. برای مثال یک منطقه حفاظت‌شده ساحلی با ورودی باریک یک مسیر “شیپوری” ایجاد میکند، که باعث تشدید قدرت مخرب امواج میشود. یا کانال رودخانه‌ای راه را برای نفوذ بیشتر سونامی به مناطق داخلی‌تر می‌گشاید.
تا زمانی که یک سونامی به ساحل برخورد نکند، مشکل است نحوه تعامل آن را با خشکی پیش‌بینی کرد.
زمین لرزه هایی بر روی بستر اقیانوس رخ می دهند که می توانند فشار بسیار زیادی را به آب اطراف وارد کنند و همچنین یک یا چند موج عظیم تخریب کننده را بوجود آورند که به سونامی، آب لرزه یا موج های دریایی زلزله ای معروف است.
برخی از مردم سونامی ها را موج های جزر و مدی می نامند. اما دانشمندان فکر می کنند که این اصطلاح گمراه کننده است چرا که این موج ها به دلیل ایجاد جزر و مد به وجود نمی آیند.
ممکن است سونامی ها با رسیدن به آب های کم عمق نزدیک ساحل ارتفاعی بیش از ۳۰ متر را بوجود بیاورند. در اقیانوس باز، سونامی ها معمولا با سرعتی در حدود ۸۰۰ تا ۹۷۰ کیلومتر در ساعت حرکت می کند. آن ها می توانند مسافت زیادی را طی کنند و با وجودی که از اندازه آن ها کاسته می شود اما می توانند در مناطق ساحلی هزاران مایل دورتر از سرچشمه شان سیل به راه بیندازند.
نوعی دیگر از سونامی که خیزش طوفان نامیده می شود عبارت است از موج های عظیم الجثه ای که به وسیله طوفان حرکات تند و ضربه ای ایجا می کنند. در سال ۱۹۷۰، طوفان و تند بادی در بنگلادش با یکدیگر برخورد کرد که ۲۶۶ هزار نفر کشته بر جای گذاشت. این وضعیت در سال ۱۹۸۵ نیز دوباره تکرار شد و ۱۰ هزار نفر دیگر کشته شدند.
تسونامی یک لغت ژاپنی به صورت سونامی SOO – NAH – MEEتلفظ می شود . تسونامی یک سری امواج دریای عظیم هستند که در نتیجه ی یک زمین لرزه ، زلزله ی دریایی ، زمین لغزنده ( لغزش کوه ) یا فوران آتش فشان در داخل یا نزدیک دریا بوجود می آیند . یک زمین لرزه زمانی می تواند ایجاد سونامی کند که نیروی کافی داشته و لرزش شدیدی را در زمین بوجود آورد تا بدین ترتیب سبب جابجایی ناگهانی و شدید توده ی عظیم آب اقیانوس شود .
یک سال پس از بم در گوشه ای دیگر از کره خاکی زلزله ای سهمگین ، بستر اقیانوس هند را به لرزه درآورد و ناحیه ای دیگر خلق شد . زلزله ای ، به شدت ۹/۸ در مقیاس ریشتر در نزدیکی سواحل سوماتر اقیانوس هند و آرام را لرزاند و موجهای عظیم ناشی از این لرزش ، که ارتفاع آنها در نقاطی به حدود ۱۰ متر می رسید با سرعتی تا چند صد کیلومتر در ساعت به ساحل هجوم آورد . و سواحل اندونزی ، سری لانکا ، هند ، تایلند ، مالدیو ، بنگلادش و مالزی را در هم کوبید . تا کنون آمار کشته شدگان بیش از ۰۰۰ / ۳۰۰ تن اعلام شده است . گستردگی زلزله به حدی بود که امواج تا سواحل شرق آفریقا رسید و در کشور سومالی خساراتی را وارد کرد . طبق آمار موجود زمین لرزه ی اندونزی پنجمین زلزله ی شدید در جهان از سال ۱۹۰۰ و شدیدترین زمین لرزه در چهل سال اخیر بوده است و در پی آن ۹ پس لرزه ی متوالی نیز در منطقه ثبت شده است .
بر اساس گزارش مرکز تحقیقات زمین شناسی ایالات متحده آمریکا که زلزله های سراسر جهان را زیر نظر دارد . برآورد کرد این زمین لرزه ، انرژی معادل انرژی ۲۳ هزار بمب اتمی نظیر آنچه که در هیروشیما به کار گرفته شده آزاد کرده باشد . نیروهای عظیمی که در طول صدها سال در اعماق زمین تجمع یافته بودند در ۲۶ دسامبر ناگهان آزاد شدند و زمین را به شدت لرزاندند . به طوری کلی حرکات شدید قطعات پوسته زمین که تحت نام صفحات یا پلیت های تکتونیک خوانده می شوند موجب ایجاد زمین لرزه می شود . در ایجاد زمین لرزه ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴ لغزش تدریجی صفحه هند به زیر قطعه ی دیگر به نام صفحه برمه مؤثر بوده است . این فرایند درطول هزاران سال همچنان ادامه داشته ، به گونه ای که دراین مدت یک صفحه ، صفحه ی دیگر را درجهت مخالف تحت فشار قرار می داده است .
آنچه در این روز اتفاق افتاد بروز یک شکستگی بود که بنا به تخمین مرکز تحقیقات زمین شناسی ایالات متحده امریکا بیش از ۶۰۰ مایل ( Km ۱۰۰۰ ) طول داشت و موجب شد تا بستر دریا در بالا شکستگی ، به طور افقی ۱۰ یارد ( حدود ۱۰ متر ) و به صورت عمودی چندین یارد جابجا شود . این واقعه با تولید صدای چندانی همراه نبود ولی با توجه به طول زیاد شکستگی و جابجایی چندین تریلیون تن سنگ کافی است تا آن را بزرگترین زمین لرزه در ۴۰ سال گذشته بنامیم . حاصل این تعقیرات جابجا شدن حجم عظیم آبی بود که در بالای بستر آشفته ی اقیانوس قرار داشت و به دنبال آن یک رشته امواج متلاطم نیرومند به نام سونامی پدید آمد . سونامی اقیانوس هند به اندازه ی ۳۰۰۰ مایل ( نزدیک به ۵۰۰۰ کیلومتر ) تا آفریقا حرکت کرد . ولی زمانی که این امواج به قاره رسید هنوز قدرت کافی داشت تا سبب تلفات و تخریب امواج شود .
انرژی یک سونامی ثابت بوده و تابعی از سرعت و ارتفاع آن است . در جایی که اقیانوس عمیق باشد سونامی ها می توانند بدون آنکه در سطح جلب نظر کنند با سرعتهای بالا ۵۰۰ مایل در ساعت ( ۸۰۰ کیلومتر در ساعت ) حرکت کنند و در مدت یک روز یا کمتر از کل اقیانوس بگذرند . سونامی در سطح اقیانوس ممکن است یک فوت ( ۳۰ سانتی متر ) ارتفاع داشته باشد . به همین دلیل با وجود آنکه این موج سرشار از انرژی ، با سرعتی معادل یک هواپیمای جت مسابری ، اقیانوس را در می نوردد ولی دریانوردان متوجه ی آن نمی شوند . به محض اینکه سونامی به آبهای کم عمق مجاور سواحل می رسد از سرعت آن کاسته و بر ارتفاعش افزوده می شود ، به گونه ای که ممکن است ارتفاعش به ۳۰ متر یا بیشتر برسد .
بدین ترتیب قسمت فوقانی موج سریعتر از بخش تحتانی آن حرکت می کند که این امر سبب می شود تا دریا به شدت آشفته شود . در یک چنین شرایطی سونامی می تواند در سواحل و جزایر تخریب شدیدی را موجب شود .
برخی مواقع قبل از رسیدن سونامی به خشکی ، سطح آب بالا و پایین می رود بنابراین اگر مشاهده شد که اقیانوس سریعاً‌به طور نامعمول ، عقب می نشیند نشانه ی آن خواهد بود که موج بزرگی در راه است . آنهایی که از علم جغرافیا آگاهی داشتند می دانستند که عقب نشینی اقیانوس چه معنایی دارد .
در بسیاری ازگزارش ها ، نجات یافتکان نقل می کردند که هرگز دریا را آن گونه ندیده بودند که تا چنان مسافتی عقب بنشیند که بستر آن ، با ماهیان و قایق های رهاشده بر روی شن ، در معرض دید قرار گیرد .
متأسفانه این منظره ی بی سابقه ظاهراً بسیار از مردم کنجکاو را وسوسه کرد تا به طرف بستر باز شده ی دریا بروند . در تایلند توریست ها که متحیر مانده بودند از این صفحه ها عکس گرفتند . در واقع ، علت مرگ بسیاری از مردم در سونامی اقیانوس هند آن بود که به ساحل رفته بودند تا عقب نشینی اقیانوس را ببینند . ظاهراً آنها از این مسأله نا آگاه بودند که این پدیده پیش آگهی یک موج مرگ آور خواهد بود . کودک ده ساله ای که به همراه خانواده ی خود برای تعطیلات کریسمس به سواحل اقیانوس هند سفر کرده بود با مشاهده عقب رفتن آب اقیانوس با فریادهای مکرر ، خانواده و اطرافیان خود را از نزدیک شدن به سواحل بر حذر داشت و موفق شد جان خانواده و حدود ۲۰۰ نفر از مردم را نجات دهد . او گفت معلمش در کلاس درس جغرافیا برای آنها در مورد تسونامی و نشانه های وقوع آن توضیح داده بود .
احتمال وقوع تسونامی در دریای خزر و عمانگسل های بستر دریای خزر و عمق زیاد آن ، وقوع تسونامی را در این دریاچه ممکن می کند . به گزارش ایسنا ، دکتر پدرام نادری رئیس گروه زمین شناسی زیست محیطی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با اعلام این مطلب خاطرنشان کرد : ایران در کمربند زلزله خیز جهان قرار دارد و از طرفی جنوب و شمال کشورمان را آبهای آزاد و بسته ای فرا گرفته اند ، بر این اساس وقوع تسونامی در دریای عمان و دریاچه ی بسته خزر امری دور از ذهن نخواهد بود . وی با اشاره به اینکه وقوع زمین لرزه و تسونامی در جنوب شرق آسیا با وجود فاصله ی بسیار طولانی مرکز وقوع زمین لرزه و تسونامی از ایران ، خسارات هرچند اندکی در سواحل شرق ایران و چابهار در پی داشت ، خاطرنشان کرد : اندک بودن این خسارات به معنای در امان بودن قطعی ایران از خطرات تسونامی بعدی نیست .
دکتر ناوی در عین حال با اذعان به اینکه هیچ گونه سابقه ای در مورد وقوع تسونامی در دریای خزر مشاهده نشده ، خاطر نشان کرد : وجود اطلاعاتی مبنی بر وجود گسل های گسترده در زیر بستر دریای خزر ضرورت مطالعات بیشتر در این زمینه را نشان می دهد . با توجه به اینکه تسونامی ها به دنبال زمین لرزه های بستر اقیانوسها ایجاد می شوند ، قابل پیش بینی نیستند ، اما به اطلاع رسانی دقیق و به موقع و مدیریت صحیح بحران در زمان وقوع حادثه می توان میزان تلفات و خسارات را به پایین ترین حد خود رساند .
بخش هایی از سواحل ایران در دریای عمان از پدیده ی تسونامی زلزله ی اخیر جنوب شرق آسیا تأثیر پذیرفت و احتمال تکرار این پدیده در آینده وجود دارد .
وی در عین حال ، وقوع پدیده های تسونامی در دریای خزر و خلیج فارس را به دلیل بسته بودن آنها منتفی دانست و گفت احتمال وقوع این پدیده تنها در دریای عمان و کناره ی اقیانوس هند وجود دارد . در سال ۱۹۴۵ زمین لرزه ای به بزرگی حدود ۲ / ۸ درجه در مقیاس ریشتر در مرزهای دریای ایران و پاکستان اتفاق اقتاد که امواج حاصل ، حدود ۳۰۰ کیلومتر دورتر از کانون زمین لرزه خساراتی را به شهر کراچی وارد کرد .
پدیده ای که ما آن را سونامی (سو- نا- می ) مینامیم یک سری اواج اقیانوسی با طول بسیار بزرگ است که در وهله نخست در اثر زمین لرزه هایی ایجاد میشود که در زیر با نزدیکی بستر اقیانوس رخ میدهند. فورانهای آتشفشانهای زیردریایی و زمین لغزشها هم میتوانند سونامی ایجاد کنند. در اقیانوسهای عمیق اواج سونامی با سرعت بیش از ۸۰۰ کیلومتر دز ساعت ( ۵۰۰ مایل در ساعت ) و ارتفاع موج چند ده سانتیمتر ( ۱ فوت ) یا کمتر در اقیانوس منتشر میشوند. امواج سونامی به واسطه طول زیادشان از در بین قله های موج از دیگر اواج اقیانوسی مشخص میشوند که اغلب بیش از ۱۰۰ کیلومتر ( ۶۰ مایل) یا بیشتر هم میرسد و به واسطه زمان میان این قله ها که از ۱۰ دقیقه تا ۱ ساعت در تغییر است.
هنگامی که سونامی به آبهای کم عمق ساحلی میرسد امواج کند و آهسته شده و آب میتواند به صورت دیواری به ارتفاع دهها متر ( ۳۰ فوت) یا بیشتر تجمع یابد هنگامی که موج به سمت خشکی حرکت میکند در جایی که یک خلیج بندر یا مرداب نفوذ میکند این اثر تشدید میشود سونامی های بزرگی شناخته شده که ارتفاع آنها به بیش از ۳۰ متر (۱۰۰ فوت ) میرسد. حتی سونامی با ارتفاع ۶-۳ متر هم میتواند بسیار مخرب باشد و سبب صدمات و تلفات زیادی شود.
سونامی ها برای جان و مال ساکنین ساحل که در نزدیکی اقیانوس زندگی میکنند تهدیدی به شمار میروند . از سال ۱۹۹۰ بیش از ۴۰۰۰ نفر در اثر ۱۰ سونامی مردند که بیش از ۱۰۰۰ نفر آنها در سونامی ۱۹۹۲ منطقه فلورس اندونزی و ۲۲۰۰ نفر در سونامی ۱۹۹۸ اپتایه گینه نو کشته شدند صدمات مالی آنها در ایالات متحده نزدیک ۱ میلیون دلار بود اگر چه ۸۰% سونامی ها در اقیانوس آرام رخ میدهند اما سونامی ها میتوانند خطوط ساحلی کشورهای نواحی دیگر در اقیانوس هند دریای مدیترانه منطقه کاربین و حتی اقیانوس اطلس را هم تهدید کنند .
توضیح زیر عکسها:
چپ: مدل رایانه ای تغییر ات سطحی آب در ۳۰ جولای ۱۹۹۵ که سونامی شیلی ایجاد شد منطقه ….آنتوفاکاستای شیلی است.
راست : مدل رایانه ای همان سونامی سه ساعت بعد از اینکه ایجاد شد.
در مرکز سونامی آرام در ریچارد هاگمیر (PTWC) که مرکز علمی سیستم هشدار سونامی در اقیانوس آرام است (TWSP) دانشمندان ویژگیهای لرزه ای را ثبت کرده اند و ایستگاه تعیین سطح آب در سرتاسر حوضه آرام زمین لرزه های دارای پتانسیل سونامی زایی را ارزیابی کرده امواج سونامی را ثبت میکنند و اطلاعات مربوط به هشدار سونامی فشرده را منتشر میکنند . مرکز هشدار سونامی آرام (PTWC) که در نزدیکی هونولولوی هاوایی واقع شده اطلاعات مربوط به هشدار سونامی را به مسئولین امر ارائه میکند.
مرکز هشدار ملی یا ناحیه ای هم علاوه بر ایالات متحده در ژاپن، پلی نزیای فرانسه شیلی و روسیه هم کار میکنند . مرکز بین المللی اطلاعات سونامی که در ایالات متحده و در هونولولوی هاوایی قرار دارد در NOAA در مرکز فرماندهی سرویس ملی هواشناسی منطقه آرام برانجام و تاثیر TWSP به طور روزانه نظارت میکند.
توضیح زیر عکسها:
بندر هیلوی هاوایی اوایل آوریل ۱۹۴۶ زمین لرزه جزایر آلئویتان عکس از کشتی شکسته شده بریگام ویکتوری بر روی اسکله ۱ . شخصی که در سمت چپ تصویر است زنده نماند (NOAA).
با چه سرعتی؟
در جایی که عمق اقیانوس بیشتر از ۶۰۰۰ متر است امواج محسوس سونامی با سرعت هواپیمای جت بیشتر از ۸۰۰ کیلومتر بر ساعت (حدود ۵۰۰ مایل بر ساعت) حرکت میکنند این امواج میتوانند ظروف کمتر از یک روز از یک سمت اقیانوس آرام به سمت دیگر حرکت کنند همین سرعت بالا باعث میشود که آگاهی سریع از ایجاد سونامی حائز اهمیت باشد. دانشمندان میتوانند با دانستن ویژگیهای کانون زمین لرزه مسبب سونامی و خصوصیات بستر دریا در مسیر مکانها میتوانند زمان رسیدن سونامی به مکانهای مختلف را پیش بینی کنند. و در این آبها ارتفاع این امواج به شدت افزایش می یابد.
توضیح زیر عکس:
زمان رسید محاسبه شده سونامی برای زمین لرزه ای که در ساحل شیلی رخ داده است هر منحنی زمان رسید یک ساعته را نشان میدهد.در طی برداشتهای پس از سونامی برای توصیف اثرات سونامی اندازه گیری سیل گرفتگی و روناب انجام میشود. سیلگرفتگی به عنوان بیشینه فاصله افقی درون خشکی که سونامی به آن نفوذ میکند اندازه گیری میشود. روناب بیشینه ارتفاع عمودی در بالای سطح دریا ست که سطح دریا به هنگام سونامی به این ارتفاع میرسد میتوان ارتفاع واقعی موج سونامی را از روی دامنه سیگنالهای موج که روی سطح دریا مشاهده میشود یا از روز ابزارها اندازه مد اندازه گیری میشود.
به چه بزرگی ؟
عوارض ساحلی و دور از ساحل اندازه و اثرات امواج سونامی را تعیین میکنند ریفها خلیجها دهانه رودخانه ها عوارض زیردریا و شیب ساحل همه به کاهش اثرات سونامی هنگامی که به خطوط ساحلی برخورد میکند کمک میکنند هنگامی که سونامی به ساحل میرسید و به درون خشکی حرکت میکند سطح آب دریا چندین متربالا می آید در بسیاری موارد سطح دریا در سونامی های با منشا دور بیش از ۱۵ متر (۵۰ فوت) و در سونامی هایی که رو مرکز زمین لرزه تشکیل شده اند بیش از ۳۰ متر (۱۰۰ فوت) بالا آمده است در سری امواج نخستین موج بزرگترین موج نسیت ممکن است یک گروه ساحل هیچ فعالیت موج مخربی را مشاهده نکنند درحالیکه در ساحلی دیگر امواج مخرب بزرگ و شدید باشند سیلاب میتواند ۳۰متر (۱۰۰۰ فوت)یا بیشتر به دورن خشکی نفوذ کند و مساحت بزرگی از خشکی را با آب و آوار بپوشاند
با چه تناوبی ؟
از انجایی که دانشمندان نمیتوانند زمان وقوع زمین لرزه را پیش بینی کنند نمیتوانند به درستی زمان وقع سونامی را هم پیش بینی کنند اما با بررسی های سونامی های تاریخی گذشته دانشمندان میدانند که احتمال ایجاد سونامی در کجا بیشتر است. اندازه گیری ارتفاع سونامی های گذشته در پیش بینی اثرات سونامی های آینده و حدود سیل گرفتگی در مناطق ساحلی ویپه ای مفید است . بررسی سونامی های تاریخی تاریخی در تحلیل میزان وقوع سونامی های مفید است در هر قرن از ۵ قرن گذشته سه تا چهار سونامی در گستره آرام رخ میداده است که اکثر آنها در سواحل شیلی ایجاد شده اند.
توضیح زیر عکس:
بندر نوشیرو ژاپن زمین لرزه ۲۶ می ۱۹۸۳ دریای ژاپن سونامی با ورود به کانال های آب توالی ممتدی از امواج کوتاه مدت را ایجاد کرد. (گزارش دانشگاه توکایی).
چگونه جان انسانها را نجات میدهیم ؟
مراکز هشدار سونامی:
مرکز هشدار سونامی آرام ریچارد هاگمیر (PTWC) به صورت مرکز بین المللی هشدار سونامی هایی گستره آرام عمل میکند تلاشهای این مرکز هشدارهای بین المللی در سال ۱۹۶۵ صورتی رسمی به خود گرفت و PTWC به عنوان مرکز اداره کنند سیستم هشدار سونامی در اقیانوس آرام (TWSP) مسئولیت آن را پذیرفت . ICG/ITSU که شاخه ای فرعی ازIOCاست و شامل ۲۵ عضو بین المللی میباشد، عملکردهای TWSPرا سرپرستی میکند و هماهمنگی و همکاری در دیگر فعالیتهای بین المللی کاهش خطر سونامی را تسهیل میکند.
هدف اولیه PTWC آشکار سازی تعیین مکان و تعیین پاراقرهای لزره ای زمین لرزه های سونامی زایی است که در حوضه آرام یا در حواشی آن رخ میدهند. به همین منظور دائما از ۱۵۰ ایستگاه اطراف آرام داده های لرزه ای دریافت میکند از طریق تبادل داده ها با سارمان زمین شناسی ایالات متحده موسسات تحقیقاتی لرزه شناسی گسترش بین المللی شتاب سنج ها، ژئوسکوپ، مرکز هشدار سونامی ساحل غربی ایلات متحده/ آلاسکا (WC/ATWC) و دیگر آژانسهای بین المللی که ایستگاهها در شبکه های لرزه ای را اداره میکنند. اگر مکان عمق و بزرگایی که برای ایجاد سونامی لازم است ایجاد شود هشدار سونامی اعلام میشود خطر سونامی قریب الوقوعی را هشدار دهد. هشدارهای اولیه تنها مناطقی داده می شوند که سونامی ظرف چند ساعت بع آنجا میرسد و بولتن ها حاوی زمان رسید پیش بینی شده سونامی در مناطق انتخابی از این نواحی می باشند افرادی هم که خارج این مناطق قرار دارند در وضعیت مشاهده سونامی قرار میگیرند. سپس دانشمندان مرکز هشدار داده های سطح دریا را ثبت میکنند . تا تعیین کنند که ایا سونامی رخ داده است و اگر سونامی مهمی با پتانسیل تخریب گسترده آشکار شود هشدار سونامی به کل حوضه آرام داده میشود PTWC، داده های سطح آب دریا را از ۱۰۰ ایستگاه و از طریق تبادل داداه ها با سرویس ملی اقیانوس ایالات متحده WC/ATWCمرکز دانشگاههی بررسی سطح دریا درهاوایی، شیلی، استرالیا، ژاپن، روسیه و دیگر منابع بین المللی دریافت میکند. بولتن های هشدار سونامی مشاهده سونامی و اطلاعاتی منتشر شده اند تا از طریق انواع روشهای ارتباطات به مسئولان و عموم مردم هشدارهای فوری و مناسب دهند . به علاوه هر کشور میتواند برای ارائه هشدار در سونامی های ناحیه ای یا محلی هم مراکز هشدار ملی یا ناحیه ای را داشته باشد آژانس هواشناسی ژاپن به ژاپن کره و روسیه در باره سونامی هایی که در دریای ژاپن و دریای شرق رخ میدهند هشدار میدهد. مرکز پیشگیری سونامی پلینزیا در پلینزیای فرانسه هشدارهای سونامی را منتشر میکند و شیلی (سیستم ملی هشدار هواشناسی) و روسیه (سرویس هواشناسی روسیه ) هم سیستمهای هشدار ملی دارند در ایالات متحده، WC/ATWCبرای ساحل غربی ایالات متحده و کانادا هشدار سونامی منتشر میکند و PTWC برای هاوایی و دیگر وابستگان ایالات متحده در اقیانوس آرام هشدار سونامی منتشر میکند. دیگر کشورها شامل استرالیا کلمبیا نیکاراگوئه پرو و کره هم در حال توسعه قابلیتهای هشدار هستند .
به چشمان هیولا نگاه کنید:
بولتن های هشدار سونامی مشاهده سونامی و اطلاعاتی منتشر شده توسطPTWC و دیگر مراکز نتحیه ای برای کاربران محلی ایالتی ملی و بین المللی منتشر میشوند این کاربران که معمولا مسئولان دولتی هستند در عوض از طریق کانالهای رادیوئی و تلوزیونی اطلاعات سونامی را به اطلاع عموم میرسانند .
با کمک وسایل پیشرفته ارتباطات اطلاعات سونامی فورا به صورت مستقیم به مردم اراده میشود.
مسئولان محلی و مدیران بحران مسئول و اجرای نقشه تخلیه برای مناطقی که هشدار سونامی هستند میباشند مردم باید هنگامی که هشدار سونامی منتشر شد برای اجرای فرمان تخلیه به رسانه های محلی گوش دهند و تا زمانی که خطر سونامی از بین برود و توسط مسئولین محلین وضعیت سفید اعلام شود نباید به مناطق کم ارتفاع برگردند.
بررسی اعماق اقیانوس و گزارش سونامی ها (پروژه نیزه ای):
ترجمه شکل:
مودول پردازنده داده ها
سیگنال داده ها
ماهواره ها
مرکز هشدار
سیگنالهای صوتی
سنجنده فشار
ایستگاه لرزه ای دارای باند عریض ۳ مولفه ای مستقل:
ترجمه شکل
انتقال دهنده رادیوئی
فعالیتهای تحقیقاتی سونامی:
استفاده گسترده ار رایانه های قدرتمند و نسبتا ارزان فعالیت در زمینه تحقیقات سونامی در حال رشد است. با استفاده از آخرین فناوریهای رایانه ای دانشمندان قادرند به طور عددی ایجاد سونامی انتشار آن در اقیانوسهای آزاد و رواناب آن در مناطق ساحلی را مدلسازی کنند. سنجنده های فشار بستر اقیانوس قادرند سونامی را در اقیانوسهای آزاد اندازه گیری کنند و در زمینه انتشار سونامی در ابهای عمیق داده های مهمی را ارائه میکنند و ارتباطات ماهواره ای استفاده از این داده ها را در زمان واقعی امکان پذیر میسازد و تشخیص و آشکار میشود که در اعماق اقیانوس سونامی ایجاد شده است. آزمایشگاه زیست محیطی و دریایی NOAAدر آرام در زمینه توسعه این اجسام شناور آشکار ساز سونامی پیشگام بوده است و در اواخر سال ۲۰۰۳ هفت جسم شناور نیزه ای در شمال و شرق اقیانوس ارام کار می کردند و برای استفاده توسط مراکز هشدار سونامی در دسترس بودند تجهیزات بهتر و روشهای مدلسازی عددی به دانسشمندان برای درک بهتر مکانیزم ایجاد سونامی میکنند.
لرزه شناسان با استفاده از لرزه نگاری دارای باند وسیع (۲۰ تا ۰۰۳ % هرتز) دینامیک زمین لرزه ها را مطالعه میکنند و برای تحلیل حرکت زمین لرزه ومقدار انرژی آزاد شده از روشهای جدیدی استفاده میکنند از آنجایی که بزرگای ریشتر (موج سطحی) در زمین لرزه های بالای ۵/۷ ریشتر صحیح نیست. برای تعیین بهتر مقدار انرژی آزاد شده و پتانسیل زایش سونامی امروزه گشتاور لرزه ای و دوام منشا مورد استفاده قرار میگیرد تعیین دقیق عمق زمین لرزه نوع گسلش و میزان لغزش توانایی مراکز هشدار رابرای تعیین احتمال زایش یک سونامی مهلک افزایش میدهند. زایش سونامی با دگر شکلی سر بعدی بستر اقیانوس به علت حرکت بعدی گسل آغاز میشود. تعیین دقیقتر مکانیزم گسلش زمین لرزه ای مدلهای عددی حقیقی تری از این انتشار رواناب و سیل گرفتگی ایجاد میکند. در حال حاضر مدلاهای عددی انتشار معمولا از روش اختلاف نهایی مجازی استفاده میکنند مدلهای سیل گرفتگی سونامی که میزان سیل گرفتگی ساحلی را تعیین میکنند نشانده خطر سونامی و نقشه آمادگی هستند این مدلها با در نظر گرفتن بدترین حالت سیل گرفتگی برای تعیین پهنه های تخلیه ضرروی و بحرانی هستند بنابراین هنگامی که هشدار سونامی منتشر میشود مناطق ساحلی باید به سرعت تخلیه شوند گشتاور لرزه ای (Mo) متناسب است با:
Mo = μsdکه μصلبیت،S سطح گسل وD میانگین جابجایی است.
چه باید بکنید ؟
از حقایق سونامی آگاه باشید . این اطلاعات میتواند زندگی شما را نجات دهد این اطلاعات را در اختیار دوستان و بستگانتان هم قرار دهید این کار میتواند زندگی شما را نجات دهد.
اگر در مدرسه هستنید د هشدار سونامی را میشنوید باید به نصیحت معلمان و دیگر کارمندان مدرسه گوش دهید اگر در خانه هستید و هشدار سونامی را میشنوید مطمئن باشید که همه خانواده شما از هشدار مطلع شدند اگه شما در پهنه تخلیه سونامی زندگی میکنید خانواده شما باید خانه را ترک کنند به طور منظم آرام و مطمئن به سمت محل تخلیه یا مکان امنی خارج از پهنه تخلیه حرکت کنید. به نصیحتهای اورژانس محلی و مسئولین اجرای قانون عمل کنید.
اگر در ساحل یا نزدیکی اقیانوس هستید و لرزش زمین را احساس میکنید بلافاصله به سرزمینهای بلندتر بروید منتظر شنیدن هشدار سونامی نمانید اگر سونامی رخ داده از رودخانه ها و جریانهایی که به اقیانوس میریزند دور شوید از ساحل و اقیانوس هم دور شوید سونامی ناحیه ای حاصل از زمین لرزه ای محلی میتواند قبل از انتشار هشدار سونامی بعضی از مناطق را درنوردد.
سونامی هایی که در مکانهای دور ایجاد میشوند معمولا به مردم زمان کافی برای حرکت به زمینهای بلندتر را میدهند در مورد سونامی های محلی که ممکن است شما لرزش زمین را احساس کنید ممکن است شما برای حرکت به زمینهای بلندتر فقط چند دقیقه وقت داشته باشید.
هتلهای بلند و چند طبقه ساخته شده از بتون مسطح در مناطق ساحلی بسیا رکم ارتفاع قرار گرفته اند سقف بالایی این هتلها مکانی امن برای پناهگاه است هنگامی که هشدار سونامی منتشر شده و شما نمیتوانید به سرعت به درون خشکی و سرزمینهای بلندتر بروید سقف بالایی این هتلها مکانی امن است اما ممکن است مسئولان محلی دفاع شهرداری اجازه این نوع تخلیه را در منطقه شما ندهند خانه ها و ساختمانهای کوچکی که در مناطق کم ارتفاع ساحلی قرار دارند طوری طراحی شده اند که در برابر اثرات سونامی مقاومت کنند هنگامی که هشدار سونامی منتشر میشود در این ساختمانها نمائید.
ریفهای ساحای و مناطق کم عمق به کاستن نیروی امواج سونامی کمک میکنند اما امواج بزرگ و خطرناک سونامی در بعضی مناطق هنوز هم برای ساکنین ساحل تهدید کنند هستند هنگامی که هشدار سونامی منتشر میشود دور ماندن از کلیه مناطق کم ارتفاع ساحلی امنترین راه است .
اگر روی کشتی و قایق هستید :
اگر در دریا هستید و هشدار سونامی برای منطقه شما منتشر میشود به بندر برنگردید زیرا فعالیت موج سونامی در اقیانوسهای آزاد نامحسوس است. سونامی میتواند سبب تغییرات سریع سطح اب دریا و جریانهای غیر محسوس و خطرناک در اسکله ها و بنادر شود اگر برای حرکت دادن قایق یا کشتی ار بندر به آبهای عمیق زمان وجود دارد ( بعد از اینکه میدانید هشدار سونامی منتشر شده است).
باید به نکات زیر توجه کنید :
-اکثر اسکله ها و بنادر بزرگ تحت کنترول مسئولین بندر و یا سیستم ترافیک کشتی ها هستند . این مسئولین به هنگام افزایش آمادگی (احتمال سونامی وجود دارد) عملکردهای ویژه ای را اداره میکنند که شامل حرکت اجباری کشتی هاست با مسئولینی که حرکت اجباری کشتی ها را اداره میکنند در تماس باشید بنادر کوچکتر تحت کنترول مسئولین بندر نیستند اگر از هشدار سونامی آگاه هستید و برای حرکت دادن کشتی به آبهای عمیق زمان کافی دارید باید با در نظر گرفتن کشتی های دیگر این کار را با نظم انجام دهید امن ترین راه برای صاحبان قایقهای کوچک این است که قایقشان را در بندر باقی بگذارند و به ویژه هنگام وقوع سونامی های محلی به زمینهای بلندتر حرکت کنند شرایط سخت جوی (دریاهای آشفته خارج بندر) برای قایقهای کوچک شرایط خطرناکتری ایجاد میکند بنابراین تنها راه رفتن به زمینهای بلند تر است. فعالیت امواج مخرب و جریانهای غیر محسوس هم میتواند در دوره های پس از تاثیر اولیه سونامی روی ساحل بنادر را تحت تاثیر قرار دهد قبل از بازگشت به بندر با مسئولین بندر تماس بگیرید و مطمئن شوید که شرایط بندر برای کشتیرانی امن است.
سونامی های خطرناک خیلی زیاد رخ نمیدند شما نباید اجازه دهید که این خطر طبیعی لذت شما از ساحل و اقیانوس را کاهش دهد اما اگر شما فکر میکنید که ممکن است سونامی بیاید زمین زیر پای شما میلرزد و یا هشدار سونامی را میشنوید به دوستان و بستگانتان بگوئیدو به سرعت به زمینهای بلندتر بروید .
سونامی چیست ؟
سونامی یک سری از امواج اقیانوسی است که گاهی اوقات به هنگام وقوع زمین لرزه در زیر بستر دریا ایجاد میشود به هنگام وقوع زمین لرزه ای دور در اقیانوس آرام ساعتها طول میکشد تا امواج به ساحل بریتیش کلمبیا برسد و در آن مکان یک برنامه اخطار و هشدار سونامی وجود دارد که به سرعت به ساکنین ساحل هشدار میدهد.
اگرشما در نزدیکی اقیانوس هستید و زمین لرزه بزرگی را احساس کردید باید بلافاصله به درون خشکی یا زمینهای بلندتر بروید . اگر سونامی در نزدیکی بریتیش کلمبیا ایجاد شد امواج ظرف چند دقیقه به ساحل میرسند و زمان کافی برای صدور هشدار وجود نخواهد داشت .
سونامی ها امواج مدی نیستند این امواج ارتباطی ا مدیا آب و هوا ندارند و کاملا متفاوت از امواج منظم میباشند این امواج میتوانند با سرعت صدها کیلومتر در ساعت در اقیانوس آزاد حرکت کنند و حتی هنگامی که زیر قایق عبور میکنند قابل توجه نیستند اما هنگامی که به آبهای کم عمق ساحل میرسند تبدیل به برآمدگی بسیار قدرتمندی از آب یا حتی امواج بسیار بزرگ میشوند . نیروی امواج سونامی میتواند سبب تخریب گسترده ای در بنادر شود ( سونامی لغتی ژاپنی به معنای موج بندری است ) هنگامی که امواج سونامی به رودخانه ها و کانالها میرسد. ارتفاع آنها افزایش می یابد در سال ۱۹۴۶ زمین لرزه بزرگی در آلاسکا سبب ایجاد یک سونامی که سبب تخریب کلیه راههای کالیفرنیا شد. چون سیستم هشدار وجود داشت تخلیه امکان پذیر بود و هیچ کس کشته نشد. اغلب اولین موج سونامی بزرگترین موج نیست . اوماج دیگر هر چند دقیقه و طی دوهرا ای چند ساعته می آیند .
برای حفاظت از خودم در برابر سونامی چه باید بکنم ؟
به خاطر داشته باشید که شما ممکن است مجبور شوید به دنبال یک زمین لرزه محلی بزرگ بزای تخلیه مناطق ریسک دارایی تان را رها کنید . آگاه باشید که انجمن های محلی تخلیه به مناطق امن را پیشنهاد می کنند که وقتی شما منتظر وضعیت سفید هستید پناهگاهی برای شما باشد . با وجود راهنمایی های افراد آمادگی فوری حداقل برای سر روز خود را مهیا کنید.
برای خانه ماشین و کار خود جعبه های کمکهای اولیه تهیه کنید . دوره کمکهای اولیه را بگذرانید و مهارتهای امداد را بیاموزید اگر هنگام وقوع سونامی روی آب هستید بندر را به سمت آبهای آزاد که اثرات سونامی در آنجا حد اقل است ترک کنید .
اگر در یک هواپیما در حال پرواز در بندر هستید به من امن روی دریا یا روی خشکی بروید و از مناطق خطر دور شوید .
به ایستگاه رادیوئی محل خود گوش دهید و به دستورالعملهای سازمان اورژانس گوش دهید از این دستورالعملها تبعیت کنید و قبل از بازگشت به ساحل منتظر اعلام وضعیت سفید باشید .
فقط برای نجات جان انسانها با ۱-۱-۹ یا سرویسهاس محلی آتشنشانی پلیس و آمبولانس تماس بگیرید.
اگر در ساحل یا در نزدیکی اقیانوس چادر زده اید مجبورید برای زندگیتان وسایلتان را رها کنید.
هیچگاه برای دیدن سونامی به ساحل نروید سونامی سریعتر از دویدن انسان حرکت میکند .
امواج بزرگ سونامی
امواج بزرگ :
پدیده ای که ما آن را سونامی (سو- نا- می ) مینامیم یک سری اواج اقیانوسی با طول بسیار بزرگ است که در وهله نخست در اثر زمین لرزه هایی ایجاد میشود که در زیر با نزدیکی بستر اقیانوس رخ میدهند. فورانهای آتشفشانهای زیردریایی و زمین لغزشها هم میتوانند سونامی ایجاد کنند. در اقیانوسهای عمیق اواج سونامی با سرعت بیش از 800 کیلومتر دز ساعت ( 500 مایل در ساعت ) و ارتفاع موج چند ده سانتیمتر ( 1 فوت ) یا کمتر در اقیانوس منتشر میشوند. امواج سونامی به واسطه طول زیادشان از در بین قله های موج از دیگر اواج اقیانوسی مشخص میشوند که اغلب بیش از 100 کیلومتر ( 60 مایل) یا بیشتر هم میرسد و به واسطه زمان میان این قله ها که از 10 دقیقه تا 1 ساعت در تغییر است.
هنگامی که سونامی به آبهای کم عمق ساحلی میرسد امواج کند و آهسته شده و آب میتواند به صورت دیواری به ارتفاع دهها متر ( 30 فوت) یا بیشتر تجمع یابد هنگامی که موج به سمت خشکی حرکت میکند در جایی که یک خلیج بندر یا مرداب نفوذ میکند این اثر تشدید میشود سونامی های بزرگی شناخته شده که ارتفاع آنها به بیش از 30 متر (100 فوت ) میرسد. حتی سونامی با ارتفاع 6-3 متر هم میتواند بسیار مخرب باشد و سبب صدمات و تلفات زیادی شود.
سونامی ها برای جان و مال ساکنین ساحل که در نزدیکی اقیانوس زندگی میکنند تهدیدی به شمار میروند . از سال 1990 بیش از 4000 نفر در اثر 10 سونامی مردند که بیش از 1000 نفر آنها در سونامی 1992 منطقه فلورس اندونزی و 2200 نفر در سونامی 1998 اپتایه گینه نو کشته شدند صدمات مالی آنها در ایالات متحده نزدیک 1 میلیون دلار بود اگر چه 80% سونامی ها در اقیانوس آرام رخ میدهند اما سونامی ها میتوانند خطوط ساحلی کشورهای نواحی دیگر در اقیانوس هند دریای مدیترانه منطقه کاربین و حتی اقیانوس اطلس را هم تهدید کنند .
توضیح زیر عکسها:
چپ: مدل رایانه ای تغییر ات سطحی آب در 30 جولای 1995 که سونامی شیلی ایجاد شد منطقه ....آنتوفاکاستای شیلی است.
راست : مدل رایانه ای همان سونامی سه ساعت بعد از اینکه ایجاد شد.
در مرکز سونامی آرام در ریچارد هاگمیر (PTWC) که مرکز علمی سیستم هشدار سونامی در اقیانوس آرام است (TWSP) دانشمندان ویژگیهای لرزه ای را ثبت کرده اند و ایستگاه تعیین سطح آب در سرتاسر حوضه آرام زمین لرزه های دارای پتانسیل سونامی زایی را ارزیابی کرده امواج سونامی را ثبت میکنند و اطلاعات مربوط به هشدار سونامی فشرده را منتشر میکنند . مرکز هشدار سونامی آرام (PTWC) که در نزدیکی هونولولوی هاوایی واقع شده اطلاعات مربوط به هشدار سونامی را به مسئولین امر ارائه میکند.
مرکز هشدار ملی یا ناحیه ای هم علاوه بر ایالات متحده در ژاپن، پلی نزیای فرانسه شیلی و روسیه هم کار میکنند . مرکز بین المللی اطلاعات سونامی که در ایالات متحده و در هونولولوی هاوایی قرار دارد در NOAA در مرکز فرماندهی سرویس ملی هواشناسی منطقه آرام برانجام و تاثیر TWSP به طور روزانه نظارت میکند.
توضیح زیر عکسها:
بندر هیلوی هاوایی اوایل آوریل 1946 زمین لرزه جزایر آلئویتان عکس از کشتی شکسته شده بریگام ویکتوری بر روی اسکله 1 . شخصی که در سمت چپ تصویر است زنده نماند (NOAA).
با چه سرعتی؟
در جایی که عمق اقیانوس بیشتر از 6000 متر است امواج محسوس سونامی با سرعت هواپیمای جت بیشتر از 800 کیلومتر بر ساعت (حدود 500 مایل بر ساعت) حرکت میکنند این امواج میتوانند ظروف کمتر از یک روز از یک سمت اقیانوس آرام به سمت دیگر حرکت کنند همین سرعت بالا باعث میشود که آگاهی سریع از ایجاد سونامی حائز اهمیت باشد. دانشمندان میتوانند با دانستن ویژگیهای کانون زمین لرزه مسبب سونامی و خصوصیات بستر دریا در مسیر مکانها میتوانند زمان رسیدن سونامی به مکانهای مختلف را پیش بینی کنند. و در این آبها ارتفاع این امواج به شدت افزایش می یابد.
توضیح زیر عکس:
زمان رسید محاسبه شده سونامی برای زمین لرزه ای که در ساحل شیلی رخ داده است هر منحنی زمان رسید یک ساعته را نشان میدهد.در طی برداشتهای پس از سونامی برای توصیف اثرات سونامی اندازه گیری سیل گرفتگی و روناب انجام میشود. سیلگرفتگی به عنوان بیشینه فاصله افقی درون خشکی که سونامی به آن نفوذ میکند اندازه گیری میشود. روناب بیشینه ارتفاع عمودی در بالای سطح دریا ست که سطح دریا به هنگام سونامی به این ارتفاع میرسد میتوان ارتفاع واقعی موج سونامی را از روی دامنه سیگنالهای موج که روی سطح دریا مشاهده میشود یا از روز ابزارها اندازه مد اندازه گیری میشود.
به چه بزرگی ؟
عوارض ساحلی و دور از ساحل اندازه و اثرات امواج سونامی را تعیین میکنند ریفها خلیجها دهانه رودخانه ها عوارض زیردریا و شیب ساحل همه به کاهش اثرات سونامی هنگامی که به خطوط ساحلی برخورد میکند کمک میکنند هنگامی که سونامی به ساحل میرسید و به درون خشکی حرکت میکند سطح آب دریا چندین متربالا می آید در بسیاری موارد سطح دریا در سونامی های با منشا دور بیش از 15 متر (50 فوت) و در سونامی هایی که رو مرکز زمین لرزه تشکیل شده اند بیش از 30 متر (100 فوت) بالا آمده است در سری امواج نخستین موج بزرگترین موج نسیت ممکن است یک گروه ساحل هیچ فعالیت موج مخربی را مشاهده نکنند درحالیکه در ساحلی دیگر امواج مخرب بزرگ و شدید باشند سیلاب میتواند 30متر (1000 فوت)یا بیشتر به دورن خشکی نفوذ کند و مساحت بزرگی از خشکی را با آب و آوار بپوشاند
با چه تناوبی ؟
از انجایی که دانشمندان نمیتوانند زمان وقوع زمین لرزه را پیش بینی کنند نمیتوانند به درستی زمان وقع سونامی را هم پیش بینی کنند اما با بررسی های سونامی های تاریخی گذشته دانشمندان میدانند که احتمال ایجاد سونامی در کجا بیشتر است. اندازه گیری ارتفاع سونامی های گذشته در پیش بینی اثرات سونامی های آینده و حدود سیل گرفتگی در مناطق ساحلی ویپه ای مفید است . بررسی سونامی های تاریخی تاریخی در تحلیل میزان وقوع سونامی های مفید است در هر قرن از 5 قرن گذشته سه تا چهار سونامی در گستره آرام رخ میداده است که اکثر آنها در سواحل شیلی ایجاد شده اند.
توضیح زیر عکس:
بندر نوشیرو ژاپن زمین لرزه 26 می 1983 دریای ژاپن سونامی با ورود به کانال های آب توالی ممتدی از امواج کوتاه مدت را ایجاد کرد. (گزارش دانشگاه توکایی).
چگونه جان انسانها را نجات میدهیم ؟
مراکز هشدار سونامی:
مرکز هشدار سونامی آرام ریچارد هاگمیر (PTWC) به صورت مرکز بین المللی هشدار سونامی هایی گستره آرام عمل میکند تلاشهای این مرکز هشدارهای بین المللی در سال 1965 صورتی رسمی به خود گرفت و PTWC به عنوان مرکز اداره کنند سیستم هشدار سونامی در اقیانوس آرام (TWSP) مسئولیت آن را پذیرفت . ICG/ITSU که شاخه ای فرعی ازIOCاست و شامل 25 عضو بین المللی میباشد، عملکردهای TWSPرا سرپرستی میکند و هماهمنگی و همکاری در دیگر فعالیتهای بین المللی کاهش خطر سونامی را تسهیل میکند.
هدف اولیه PTWC آشکار سازی تعیین مکان و تعیین پاراقرهای لزره ای زمین لرزه های سونامی زایی است که در حوضه آرام یا در حواشی آن رخ میدهند. به همین منظور دائما از 150 ایستگاه اطراف آرام داده های لرزه ای دریافت میکند از طریق تبادل داده ها با سارمان زمین شناسی ایالات متحده موسسات تحقیقاتی لرزه شناسی گسترش بین المللی شتاب سنج ها، ژئوسکوپ، مرکز هشدار سونامی ساحل غربی ایلات متحده/ آلاسکا (WC/ATWC) و دیگر آژانسهای بین المللی که ایستگاهها در شبکه های لرزه ای را اداره میکنند. اگر مکان عمق و بزرگایی که برای ایجاد سونامی لازم است ایجاد شود هشدار سونامی اعلام میشود خطر سونامی قریب الوقوعی را هشدار دهد. هشدارهای اولیه تنها مناطقی داده می شوند که سونامی ظرف چند ساعت بع آنجا میرسد و بولتن ها حاوی زمان رسید پیش بینی شده سونامی در مناطق انتخابی از این نواحی می باشند افرادی هم که خارج این مناطق قرار دارند در وضعیت مشاهده سونامی قرار میگیرند. سپس دانشمندان مرکز هشدار داده های سطح دریا را ثبت میکنند . تا تعیین کنند که ایا سونامی رخ داده است و اگر سونامی مهمی با پتانسیل تخریب گسترده آشکار شود هشدار سونامی به کل حوضه آرام داده میشود PTWC، داده های سطح آب دریا را از 100 ایستگاه و از طریق تبادل داداه ها با سرویس ملی اقیانوس ایالات متحده WC/ATWCمرکز دانشگاههی بررسی سطح دریا درهاوایی، شیلی، استرالیا، ژاپن، روسیه و دیگر منابع بین المللی دریافت میکند. بولتن های هشدار سونامی مشاهده سونامی و اطلاعاتی منتشر شده اند تا از طریق انواع روشهای ارتباطات به مسئولان و عموم مردم هشدارهای فوری و مناسب دهند . به علاوه هر کشور میتواند برای ارائه هشدار در سونامی های ناحیه ای یا محلی هم مراکز هشدار ملی یا ناحیه ای را داشته باشد آژانس هواشناسی ژاپن به ژاپن کره و روسیه در باره سونامی هایی که در دریای ژاپن و دریای شرق رخ میدهند هشدار میدهد. مرکز پیشگیری سونامی پلینزیا در پلینزیای فرانسه هشدارهای سونامی را منتشر میکند و شیلی (سیستم ملی هشدار هواشناسی) و روسیه (سرویس هواشناسی روسیه ) هم سیستمهای هشدار ملی دارند در ایالات متحده، WC/ATWCبرای ساحل غربی ایالات متحده و کانادا هشدار سونامی منتشر میکند و PTWC برای هاوایی و دیگر وابستگان ایالات متحده در اقیانوس آرام هشدار سونامی منتشر میکند. دیگر کشورها شامل استرالیا کلمبیا نیکاراگوئه پرو و کره هم در حال توسعه قابلیتهای هشدار هستند .
به چشمان هیولا نگاه کنید:
بولتن های هشدار سونامی مشاهده سونامی و اطلاعاتی منتشر شده توسط PTWC و دیگر مراکز نتحیه ای برای کاربران محلی ایالتی ملی و بین المللی منتشر میشوند این کاربران که معمولا مسئولان دولتی هستند در عوض از طریق کانالهای رادیوئی و تلوزیونی اطلاعات سونامی را به اطلاع عموم میرسانند .
با کمک وسایل پیشرفته ارتباطات اطلاعات سونامی فورا به صورت مستقیم به مردم اراده میشود.
مسئولان محلی و مدیران بحران مسئول و اجرای نقشه تخلیه برای مناطقی که هشدار سونامی هستند میباشند مردم باید هنگامی که هشدار سونامی منتشر شد برای اجرای فرمان تخلیه به رسانه های محلی گوش دهند و تا زمانی که خطر سونامی از بین برود و توسط مسئولین محلین وضعیت سفید اعلام شود نباید به مناطق کم ارتفاع برگردند.
بررسی اعماق اقیانوس و گزارش سونامی ها (پروژه نیزه ای):
ترجمه شکل:
مودول پردازنده داده ها
سیگنال داده ها
ماهواره ها
مرکز هشدار
سیگنالهای صوتی
سنجنده فشار
ایستگاه لرزه ای دارای باند عریض 3 مولفه ای مستقل:
ترجمه شکل
انتقال دهنده رادیوئی
فعالیتهای تحقیقاتی سونامی:
استفاده گسترده ار رایانه های قدرتمند و نسبتا ارزان فعالیت در زمینه تحقیقات سونامی در حال رشد است. با استفاده از آخرین فناوریهای رایانه ای دانشمندان قادرند به طور عددی ایجاد سونامی انتشار آن در اقیانوسهای آزاد و رواناب آن در مناطق ساحلی را مدلسازی کنند. سنجنده های فشار بستر اقیانوس قادرند سونامی را در اقیانوسهای آزاد اندازه گیری کنند و در زمینه انتشار سونامی در ابهای عمیق داده های مهمی را ارائه میکنند و ارتباطات ماهواره ای استفاده از این داده ها را در زمان واقعی امکان پذیر میسازد و تشخیص و آشکار میشود که در اعماق اقیانوس سونامی ایجاد شده است. آزمایشگاه زیست محیطی و دریایی NOAAدر آرام در زمینه توسعه این اجسام شناور آشکار ساز سونامی پیشگام بوده است و در اواخر سال 2003 هفت جسم شناور نیزه ای در شمال و شرق اقیانوس ارام کار می کردند و برای استفاده توسط مراکز هشدار سونامی در دسترس بودند تجهیزات بهتر و روشهای مدلسازی عددی به دانسشمندان برای درک بهتر مکانیزم ایجاد سونامی میکنند.
لرزه شناسان با استفاده از لرزه نگاری دارای باند وسیع (20 تا 003 % هرتز) دینامیک زمین لرزه ها را مطالعه میکنند و برای تحلیل حرکت زمین لرزه ومقدار انرژی آزاد شده از روشهای جدیدی استفاده میکنند از آنجایی که بزرگای ریشتر (موج سطحی) در زمین لرزه های بالای 5/7 ریشتر صحیح نیست. برای تعیین بهتر مقدار انرژی آزاد شده و پتانسیل زایش سونامی امروزه گشتاور لرزه ای و دوام منشا مورد استفاده قرار میگیرد تعیین دقیق عمق زمین لرزه نوع گسلش و میزان لغزش توانایی مراکز هشدار رابرای تعیین احتمال زایش یک سونامی مهلک افزایش میدهند. زایش سونامی با دگر شکلی سر بعدی بستر اقیانوس به علت حرکت بعدی گسل آغاز میشود. تعیین دقیقتر مکانیزم گسلش زمین لرزه ای مدلهای عددی حقیقی تری از این انتشار رواناب و سیل گرفتگی ایجاد میکند. در حال حاضر مدلاهای عددی انتشار معمولا از روش اختلاف نهایی مجازی استفاده میکنند مدلهای سیل گرفتگی سونامی که میزان سیل گرفتگی ساحلی را تعیین میکنند نشانده خطر سونامی و نقشه آمادگی هستند این مدلها با در نظر گرفتن بدترین حالت سیل گرفتگی برای تعیین پهنه های تخلیه ضرروی و بحرانی هستند بنابراین هنگامی که هشدار سونامی منتشر میشود مناطق ساحلی باید به سرعت تخلیه شوند گشتاور لرزه ای (Mo) متناسب است با:
Mo = μsdکه μصلبیت،S سطح گسل وD میانگین جابجایی است.
چه باید بکنید ؟
از حقایق سونامی آگاه باشید . این اطلاعات میتواند زندگی شما را نجات دهد این اطلاعات را در اختیار دوستان و بستگانتان هم قرار دهید این کار میتواند زندگی شما را نجات دهد.
اگر در مدرسه هستنید د هشدار سونامی را میشنوید باید به نصیحت معلمان و دیگر کارمندان مدرسه گوش دهید اگر در خانه هستید و هشدار سونامی را میشنوید مطمئن باشید که همه خانواده شما از هشدار مطلع شدند اگه شما در پهنه تخلیه سونامی زندگی میکنید خانواده شما باید خانه را ترک کنند به طور منظم آرام و مطمئن به سمت محل تخلیه یا مکان امنی خارج از پهنه تخلیه حرکت کنید. به نصیحتهای اورژانس محلی و مسئولین اجرای قانون عمل کنید.
اگر در ساحل یا نزدیکی اقیانوس هستید و لرزش زمین را احساس میکنید بلافاصله به سرزمینهای بلندتر بروید منتظر شنیدن هشدار سونامی نمانید اگر سونامی رخ داده از رودخانه ها و جریانهایی که به اقیانوس میریزند دور شوید از ساحل و اقیانوس هم دور شوید سونامی ناحیه ای حاصل از زمین لرزه ای محلی میتواند قبل از انتشار هشدار سونامی بعضی از مناطق را درنوردد.
سونامی هایی که در مکانهای دور ایجاد میشوند معمولا به مردم زمان کافی برای حرکت به زمینهای بلندتر را میدهند در مورد سونامی های محلی که ممکن است شما لرزش زمین را احساس کنید ممکن است شما برای حرکت به زمینهای بلندتر فقط چند دقیقه وقت داشته باشید.
هتلهای بلند و چند طبقه ساخته شده از بتون مسطح در مناطق ساحلی بسیا رکم ارتفاع قرار گرفته اند سقف بالایی این هتلها مکانی امن برای پناهگاه است هنگامی که هشدار سونامی منتشر شده و شما نمیتوانید به سرعت به درون خشکی و سرزمینهای بلندتر بروید سقف بالایی این هتلها مکانی امن است اما ممکن است مسئولان محلی دفاع شهرداری اجازه این نوع تخلیه را در منطقه شما ندهند خانه ها و ساختمانهای کوچکی که در مناطق کم ارتفاع ساحلی قرار دارند طوری طراحی شده اند که در برابر اثرات سونامی مقاومت کنند هنگامی که هشدار سونامی منتشر میشود در این ساختمانها نمائید.
ریفهای ساحای و مناطق کم عمق به کاستن نیروی امواج سونامی کمک میکنند اما امواج بزرگ و خطرناک سونامی در بعضی مناطق هنوز هم برای ساکنین ساحل تهدید کنند هستند هنگامی که هشدار سونامی منتشر میشود دور ماندن از کلیه مناطق کم ارتفاع ساحلی امنترین راه است .
اگر روی کشتی و قایق هستید :
اگر در دریا هستید و هشدار سونامی برای منطقه شما منتشر میشود به بندر برنگردید زیرا فعالیت موج سونامی در اقیانوسهای آزاد نامحسوس است. سونامی میتواند سبب تغییرات سریع سطح اب دریا و جریانهای غیر محسوس و خطرناک در اسکله ها و بنادر شود اگر برای حرکت دادن قایق یا کشتی ار بندر به آبهای عمیق زمان وجود دارد ( بعد از اینکه میدانید هشدار سونامی منتشر شده است).
باید به نکات زیر توجه کنید :
-اکثر اسکله ها و بنادر بزرگ تحت کنترول مسئولین بندر و یا سیستم ترافیک کشتی ها هستند . این مسئولین به هنگام افزایش آمادگی (احتمال سونامی وجود دارد) عملکردهای ویژه ای را اداره میکنند که شامل حرکت اجباری کشتی هاست با مسئولینی که حرکت اجباری کشتی ها را اداره میکنند در تماس باشید بنادر کوچکتر تحت کنترول مسئولین بندر نیستند اگر از هشدار سونامی آگاه هستید و برای حرکت دادن کشتی به آبهای عمیق زمان کافی دارید باید با در نظر گرفتن کشتی های دیگر این کار را با نظم انجام دهید امن ترین راه برای صاحبان قایقهای کوچک این است که قایقشان را در بندر باقی بگذارند و به ویژه هنگام وقوع سونامی های محلی به زمینهای بلندتر حرکت کنند شرایط سخت جوی (دریاهای آشفته خارج بندر) برای قایقهای کوچک شرایط خطرناکتری ایجاد میکند بنابراین تنها راه رفتن به زمینهای بلند تر است. فعالیت امواج مخرب و جریانهای غیر محسوس هم میتواند در دوره های پس از تاثیر اولیه سونامی روی ساحل بنادر را تحت تاثیر قرار دهد قبل از بازگشت به بندر با مسئولین بندر تماس بگیرید و مطمئن شوید که شرایط بندر برای کشتیرانی امن است.
سونامی های خطرناک خیلی زیاد رخ نمیدند شما نباید اجازه دهید که این خطر طبیعی لذت شما از ساحل و اقیانوس را کاهش دهد اما اگر شما فکر میکنید که ممکن است سونامی بیاید زمین زیر پای شما میلرزد و یا هشدار سونامی را میشنوید به دوستان و بستگانتان بگوئیدو به سرعت به زمینهای بلندتر بروید .
سونامی چیست ؟
سونامی یک سری از امواج اقیانوسی است که گاهی اوقات به هنگام وقوع زمین لرزه در زیر بستر دریا ایجاد میشود به هنگام وقوع زمین لرزه ای دور در اقیانوس آرام ساعتها طول میکشد تا امواج به ساحل بریتیش کلمبیا برسد و در آن مکان یک برنامه اخطار و هشدار سونامی وجود دارد که به سرعت به ساکنین ساحل هشدار میدهد.
اگرشما در نزدیکی اقیانوس هستید و زمین لرزه بزرگی را احساس کردید باید بلافاصله به درون خشکی یا زمینهای بلندتر بروید . اگر سونامی در نزدیکی بریتیش کلمبیا ایجاد شد امواج ظرف چند دقیقه به ساحل میرسند و زمان کافی برای صدور هشدار وجود نخواهد داشت .
سونامی ها امواج مدی نیستند این امواج ارتباطی ا مدیا آب و هوا ندارند و کاملا متفاوت از امواج منظم میباشند این امواج میتوانند با سرعت صدها کیلومتر در ساعت در اقیانوس آزاد حرکت کنند و حتی هنگامی که زیر قایق عبور میکنند قابل توجه نیستند اما هنگامی که به آبهای کم عمق ساحل میرسند تبدیل به برآمدگی بسیار قدرتمندی از آب یا حتی امواج بسیار بزرگ میشوند . نیروی امواج سونامی میتواند سبب تخریب گسترده ای در بنادر شود ( سونامی لغتی ژاپنی به معنای موج بندری است ) هنگامی که امواج سونامی به رودخانه ها و کانالها میرسد. ارتفاع آنها افزایش می یابد در سال 1946 زمین لرزه بزرگی در آلاسکا سبب ایجاد یک سونامی که سبب تخریب کلیه راههای کالیفرنیا شد. چون سیستم هشدار وجود داشت تخلیه امکان پذیر بود و هیچ کس کشته نشد. اغلب اولین موج سونامی بزرگترین موج نیست . اوماج دیگر هر چند دقیقه و طی دوهرا ای چند ساعته می آیند .
برای حفاظت از خودم در برابر سونامی چه باید بکنم ؟
به خاطر داشته باشید که شما ممکن است مجبور شوید به دنبال یک زمین لرزه محلی بزرگ بزای تخلیه مناطق ریسک دارایی تان را رها کنید . آگاه باشید که انجمن های محلی تخلیه به مناطق امن را پیشنهاد می کنند که وقتی شما منتظر وضعیت سفید هستید پناهگاهی برای شما باشد . با وجود راهنمایی های افراد آمادگی فوری حداقل برای سر روز خود را مهیا کنید.
برای خانه ماشین و کار خود جعبه های کمکهای اولیه تهیه کنید . دوره کمکهای اولیه را بگذرانید و مهارتهای امداد را بیاموزید اگر هنگام وقوع سونامی روی آب هستید بندر را به سمت آبهای آزاد که اثرات سونامی در آنجا حد اقل است ترک کنید .
اگر در یک هواپیما در حال پرواز در بندر هستید به من امن روی دریا یا روی خشکی بروید و از مناطق خطر دور شوید .
به ایستگاه رادیوئی محل خود گوش دهید و به دستورالعملهای سازمان اورژانس گوش دهید از این دستورالعملها تبعیت کنید و قبل از بازگشت به ساحل منتظر اعلام وضعیت سفید باشید .
فقط برای نجات جان انسانها با 1-1-9 یا سرویسهاس محلی آتشنشانی پلیس و آمبولانس تماس بگیرید.
اگر در ساحل یا در نزدیکی اقیانوس چادر زده اید مجبورید برای زندگیتان وسایلتان را رها کنید.
هیچگاه برای دیدن سونامی به ساحل نروید سونامی سریعتر از دویدن انسان حرکت میکند .
A tsunami (pronounced sue-nahm-ee) is a series of huge waves that can cause great devastation and loss of life when they strike a coast.
Tsunamis are caused by an underwater earthquake, a volcanic eruption, an sub-marine rockslide, or, more rarely, by an asteroid or meteoroid crashing into in the water from space. Most tsunamis are caused by underwater earthquakes, but not all underwater earthquakes cause tsunamis - an earthquake has to be over about magnitude 6.75 on the Richter scale for it to cause a tsunami. About 90 percent of all tsunamis occur in the Pacific Ocean.
Many tsunamis could be detected before they hit land, and the loss of life could be minimized, with the use of modern technology, including seismographs (which detect earthquakes), computerized offshore buoys that can measure changes in wave height, and a system of sirens on the beach to alert people of potential tsunami danger.
NOTE: If you see the water recede quickly and unexpectedly from a beach (this is called drawback), run toward higher ground or inland -- there may be a tsunami coming. Also, if you are on the coast and there is an earthquake, it may have caused a tsunami, so run toward higher ground or inland. Some beaches have tsunami warning sirens -- do not ignore them. The first wave in a tsunami is often not the largest; if you experience one abnormally-huge wave, go inland quickly -- even bigger waves could be coming soon.
The Word Tsunami:
The word tsunami comes from the Japanese word meaning "harbor wave." Tsunamis are sometimes incorrectly called "tidal waves" -- tsunamis are not caused by the tides (tides are caused by the gravitational force of the moon on the sea). Regular waves are caused by the wind.
The Development of a Tsunami:
A tsunami starts when a huge volume of water is quickly shifted. This rapid movement can happen as the result of an underwater earthquake (when the sea floor quickly moves up or down), a rock slide, a volcanic eruption, or another high-energy event.
After the huge volume of water has moved, the resulting wave is very long (the distance from crest to crest can be hundred of miles long) but not very tall (roughly 3 feet tall). The wave propagates (spreads) across the sea in all directions; it can travel great distances from the source at tremendous speeds.
The Size of a Tsunami:
Tsunamis have an extremely long wavelength (wavelength is the distance between the crest (top) of one wave and the crest of the next wave) -- up to several hundred miles long. The period (the time between two successive waves) is also very long -- about an hour in deep water.
In the deep sea, a tsunami's height can be only about 1 m (3 feet) tall. Tsunamis are often barely visible when they are in the deep sea. This makes tsunami detection in the deep sea very difficult.
The Speed of a Tsunami:
A tsunami can travel at well over 970 kph (600 mph) in the open ocean - as fast as a jet flies. It can take only a few hours for a tsunami to travel across an entire ocean. A regular wave (generated by the wind) travels at up to about 90 km/hr.
A Tsunami Hits the Coast:
As a tsunami wave approaches the coast (where the sea becomes shallow), the trough (bottom) of a wave hits the beach floor, causing the wave to slow down, to increase in height (the amplitude is magnified many times) and to decrease in wavelength (the distance from crest to crest).
At landfall, a tsunami wave can be hundreds of meters tall. Steeper shorelines produce higher tsunami waves.
In addition to large tsunami waves that crash onto shore, the waves push a large amount of water onto the shore above the regular sea level (this is called runup). The runup can cause tremendous damage inland and is much more common than huge, thundering tsunami waves.
Tsunami Warning Systems:
Tsunami warning systems exist in many places around the world. As scientists continuously monitor seismic activity (earthquakes), a series of buoys float off the coast and monitor changes in sea level. Unfortunately, since tsunamis are not very tall in height when they are out at sea, detection is not easy and there are many false alarms. Sirens at affected beaches may be activated -- do not ignore them!
Wind-Generated Waves vs. Tsunami Waves:
Regular waves (caused by the wind) are very different from tsunami waves. Tsunami waves are much faster than wind-generated waves and they have a much longer wavelength (the distance from crest to crest). In the deep sea, tsunami waves are very small, but by the coast, they dwarf regular waves.
How Often do Tsunamis Occur?
Tsunamis are very rare. There are roughly six major tsunamis each century.
Tiny Model of a Tsunami:
You can make a tiny model of a tsunami by dropping a rock into a bowl of water, causing ripples to propagate (travel) outwards from the site of impact. Another way is to slightly jolt the bowl of water and watch it slosh over the rim on one side.
