اهميت نقش پزشك و جايگاه طبابت در دين مبين اسلام

هر اندازه موضوع علمي پراهميت و هدف آن مقد ستر باشد، آن علم هم از

ارزش و اهميت بيشتري برخوردار خواهد بود. موضوع دانش پزشكي بدن انسان، و

هدف آن تأمين سلامت و تندرستي آدمي است، و اهميت اين موضوع و هدف از

ديدگاه اسلام بر كسي پوشيده نيست؛ زيرا اسلام تا آنجا به سلامت انسان اهميت

مي دهد كه اگر تكليف واجبي به تندرستي آدمي لطمه بزند، نه تنها انجام آن از

نظر شرع لازم نيست، كه در چنين شرايطي انجام آن حرام خواهد بود.

در اسلام، علم پزشكي همتاي علم دين، ارزشمند به شمار آمده است؛ چنان كه

دانش بر دو نوع است: دانش ديني و دانش بدن و » : امام علي عليه السلام فرمود

كه اولي در تعديل و سلامت روح آدمي مي كوشد و دومي براي «. سلامت آن

تندرستي و صحت جسمي انسان تلاش میكند. پزشكي حرفه اي است كه در هيچ

دوره اي، مردمان از آن بي نياز نبوده و نيستند. تا دنيا، دنياست، بيماري در آن

فراوان يافت مي شود و بيماران هم چاره اي جز مراجعه به پزشك و درمان ندارند.

حضرت امام صادق علي هالسلام در حديثي گهربار، مردمان را از سه گروه بي نياز

اهل هيچ سرزميني از وجود سه طايفه و گروه كه در » : نمي داند، ايشان مي فرمايد

كار دنيا و آخرتشان به آنان پناه برده مي شود، بي نياز نيستند و اگر آن ها را نداشته

باشند، بي بهره و سرگردان مي شوند: فقيه دانشمند پرهيزكار، زمامدار نيكوكارو

«. مورد اطاعت، و پزشك ماهر و مورد اعتماد 8

نكته جالب در اين فرمايش گرانقدر، اين است كه فقيه امور آخرتي مردمان را

عهده دار است، زمامدار هم امور دنيايي آنها را سر و سامان م يبخشد و پزشك با

تامين سلامت جسمي مردمان، آنها را براي امور دنيوي و اخروي آماده و سرحال

نگه مي دارد.

با توجه به اينكه، علم پزشكي به درمان بيماري و حفظ سلامت انسان مي

پردازد، پزشك بايد خصوصيات و ريزه كاري هاي نظام خلقت را در بدن مورد

مطالعه قرار دهد. بنابراين در طول دوران آموزش و حتي در هنگام درمان بهطور

مداوم با پيچيدگي هاي نظام هستي سرو كار دارد و اين مسأله باعث مي شود كه

پزشك بيش از ساير افراد توجه به عظمت الهي داشته باشد. زمينه سير و سلوك و

كسب معنويت براي او فراهم تر است؛ لذا حرفه پزشكي بيشتر از سائر حرفه ها

و من احياها …» : انسان را با خدا مرتبط مي كند. خداوند در قرآن مي فرمايد

يعني هركس انساني را زنده نمايد گويا به همه «… فكانما احيا الناس جميعا 9

انسانها حيات بخشيده است. اطلاق آيه شريفه كه شامل حيات جسماني و مادي هم

مي شود، جنبه الهي و ماوراء طبيعي كار پزشك را بيان مي كند. خصوصا با توجه

به اينكه بسياري از اسرار خلقت بر انسان پوشيده است و عليرغم پيش بيني هاي

پزشكي مسير درمان و معالجه بيمار مسايلي اتفاق مي افتد كه باعث مي شود انسان

به عظمت خداوند پي ببرد. در روايات اسلامي اين نكته نيز آمده است كه كار

طبابت را خود خداوند انجام مي دهد و طبيب واقعي خود اوست. پيامبر گرامي

الله الطبيب بل انت رجل رفيق 10 » : اسلام (ص) خطاب به فرد پزشكي فرمودند

يعني خداوند طبيب است و تو رفيق مهربان هستي. اين حديث و احاديث «…

مشابه آن به اين حقيقت اشاره مي كند كه معالجه كننده واقعي ذات اقدس الهي

است. بنابراين پزشك بايد توجه كند كه كار و حرفه او ابزار دست خداوند است

و در واقع دست خدا به او نيرو و توان معالجه مي دهد و اگر طبيب به اين مسئله

توجه كند در تمام مراحل معالجه خدا را مي بيند. در قرآن كريم از قول حضرت

يعني و هنگامي كه بيمار مي « و اذا مرضت فهو يشفين 11 » : ابراهيم آمده است كه

شوم او مرا درمان مي كند. ميتوان گفت طبيب تجلي اسم شافي خداوند است كه

در عالم ملك ظهور كرده است. از اين نظر حرفه پزشكي در اسلام حرفه اي

مقدس است.

پيشرفتهاي علمي بشري زماني براي نوع بشر مفيد و ثمربخش است كه از

پشتوانه اخلاقي برخوردار باشد. علم و تخصص بدون بهره مندي از اخلاقيات

پاسخگوي نيازهاي فطري بشر نبوده و گاهي نقض غرض است، زيرا هر نوع

پيشرفت بايد داراي جهت و هدف باشد و اخلاق به پيشرفت علمي جهت و هدف

مي بخشد. پيشرفت علمي عاري از مكارم و سجاياي اخلاقي حركت در تاريكي

است. اخلاق چراغ هدايت هر حركت محسوب مي شود.

در عرصه پزشكي نيز اين حكم صادق است و اساسا حركت طب بر محور

اخلاق بوده و پاي ههاي آن بر مباني اخلاقي استوار است. كوشش براي نجات جان

انسانها و اعاده حيات و سلامت به آنان و درمان بيماريها و تشفّي و تسكين آلام

دردمندان و تلاش در بقاي نسل و سالم سازي محيط انساني خود از ارزشهاي

اخلاقي است